Η ενεργειακή φτώχεια (ή ενεργειακή ένδεια ή πενία) αναφέρεται, στις αναπτυγμένες χώρες, στην προσωρινή ή μόνιμη δυσκολία ή αδυναμία ενός νοικοκυριού να εξασφαλίσει επαρκή θέρμανση στην κατοικία του και να έχει πρόσβαση σε άλλες βασικές υπηρεσίες και παροχές ενέργειας σε λογική τιμή. Μολονότι δεν υφίσταται, μέχρι σήμερα, ένας ενιαίος ορισμός ή δείκτης καταγραφής του φαινομένου στις χώρες της Ε.Ε., υπάρχει μία κοινή και αναμφισβήτητη διαπίστωση: η ενεργειακή φτώχεια συνιστά ένα οξύτατο και διογκούμενο κοινωνικό πρόβλημα, με επιπτώσεις τόσο στη σωματική και ψυχική υγεία των πληττόμενων συνανθρώπων μας όσο και στο περιβάλλον.
Εκτιμάται ότι περισσότερο από το 10% των νοικοκυριών της Ε.Ε. βρίσκεται σε καθεστώς ενεργειακής φτώχειας. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη πανευρωπαϊκή έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για την Ενεργειακή Φτώχεια, το 2018, περίπου 34 εκατ. πολίτες της Ε.Ε. αδυνατούσαν να ανταπεξέλθουν στις πληρωμές των λογαριασμών ενέργειας, περισσότεροι από 37 εκατ. πολίτες ζούσαν σε κατοικίες με ανεπαρκή θέρμανση, 82 εκατ. δαπανούσαν ένα σημαντικό ποσοστό του εισοδήματός τους στην κάλυψη των ενεργειακών δαπανών – περικόπτοντας άλλες βασικές δαπάνες. Στον αντίποδα, 74 εκατ. πολίτες εμφάνιζαν πολύ χαμηλές ενεργειακές δαπάνες, απόρροια των πολύ χαμηλών εισοδημάτων τους.
Η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί μείζονα πρόκληση σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδίως στα κράτη μέλη της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης – συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Τα αίτια της κατάστασης είναι γνωστά μπορούν να συνδεθούν με τη χαμηλή ενεργειακή απόδοση των σπιτιών, την κακή ποιότητα των κατοικιών, καθώς και τα υψηλά ενεργειακά έξοδα και τις χαμηλές υψηλές τιμές ενέργειας.
Το πρόβλημα είναι πιθανό να επιδεινωθεί περαιτέρω λόγω του COVID-19. Υπάρχουν πολλές συζητήσεις σχετικά με τις αιτίες και τις συνέπειες του προβλήματος σε επίπεδο νοικοκυριού, αλλά αυτό το άρθρο υποστηρίζει, βάσει εμπειριών από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ενεργειακής Φτώχειας (EPOV), ότι η ενεργειακή φτώχεια είναι ένα πιο διαρθρωτικό πρόβλημα υποδομής – και επομένως αυτό απαιτεί φιλόδοξο και συστημικές προσπάθειες. Οι πρόσφατες πολιτικές που προβλέπονται από το ευρωπαϊκό κύμα ανακαίνισης βοηθούν εν μέρει στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, αλλά υπάρχει ανάγκη για πολύ πιο ολοκληρωμένες μελλοντικές προσπάθειες.
Λέξεις κλειδιά: ενεργειακή φτώχεια, ενεργειακή απόδοση, ενεργειακές πολιτικές, Ευρωπαϊκή Ένωση. μας, όπως δείχνουν συναφείς μελέτες. Έλαβε δε εκρηκτικές διαστάσεις την περίοδο της οικονομικής κρίσης, καθώς εκατομμύρια συμπολιτών μας αδυνατούσαν να θερμάνουν τα σπίτια τους σε ικανοποιητικό βαθμό και με ασφαλή τρόπο. Περίπου 30 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους την περίοδο αυτή από πυρκαγιές ή αναθυμιάσεις ή ακόμη και από το δριμύ ψύχος, εν. Επιπλέον, άλλες έρευνες εκτιμούν πως 2,8-6% των θανάτων που καταγράφονται σε ετήσια βάση στην Ελλάδα συσχετίζονται με τον παράγοντα ενεργειακή φτώχεια. Αν και η κρίση εκείνη πέρασε, το πρόβλημα κάθε άλλο παρά εξαλείφθηκε. Μάλιστα, η πανδημία του κορωνοϊού Covid-19 αναμένεται να επιφέρει νέα έξαρση του φαινομένου.
Η έκταση του προβλήματος και τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά καθιστούν άμεση κι επιτακτική ανάγκη τη λήψη κατάλληλων μέτρων και πολιτικών για την αντιμετώπισή του. Στην ίδια κατεύθυνση είναι επίσης αναγκαία η συνεύρεση και συστράτευση όλων των ενδιαφερομένων μερών.
Your Turn!
Αν έχετε να προσθέσετε κάτι ακόμη ή απλά να μοιραστείτε τη δική σας εμπειρία, αφήστε το προσωπικό σας σχόλιο!