Η Διατροφή στην Ελλάδα: Όταν το Τραπέζι Γίνεται Καθρέφτης της Οικονομικής Ανισότητας
Την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα, η διατροφή έχει αλλάξει πρόσωπο. Δεν είναι πια απλώς θέμα επιλογής ή πολιτισμού, αλλά όλο και περισσότερο γίνεται θέμα οικονομικής δυνατότητας. Με απλά λόγια, αυτό που βάζει σήμερα μια οικογένεια στο τραπέζι της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσα χρήματα έχει. Η διατροφή, δηλαδή, έχει αποκτήσει ταξικά χαρακτηριστικά.
Η Ελλάδα υπήρξε κάποτε το παράδειγμα της υγιεινής μεσογειακής διατροφής. Ελαιόλαδο, λαχανικά, όσπρια, ψάρι, φρούτα και λίγο κρέας συνέθεταν την καθημερινότητα στο τραπέζι. Σήμερα όμως, για πολλές οικογένειες, αυτά τα τρόφιμα έχουν γίνει πολυτέλεια.
Σύμφωνα με έρευνες του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ότι:
- Το 38% των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα δηλώνει ότι δεν μπορεί να αγοράσει ποιοτικά και φρέσκα τρόφιμα σε σταθερή βάση.
- Περίπου 1 στα 3 παιδιά στην Ελλάδα ηλικίας 6-12 ετών σε οικογένειες με οικονομικά προβλήματα, καταναλώνει σπάνια φρούτα, λαχανικά ή ψάρι.
- Την ίδια στιγμή, η κατανάλωση φθηνών, επεξεργασμένων τροφών, όπως παγωμένες πίτσες, αλλαντικά, σνακ και αναψυκτικά, έχει αυξηθεί σημαντικά στις πιο αδύναμες κοινωνικά ομάδες.
Ο όρος «ταξική διατροφή» σημαίνει ότι οι διατροφικές συνήθειες και η ποιότητα του φαγητού σχετίζονται άμεσα με την κοινωνική και οικονομική θέση του ατόμου ή της οικογένειας. Όσο λιγότερα χρήματα έχει κάποιος, τόσο πιο δύσκολο είναι να τρώει ποιοτικά και υγιεινά.
Για παράδειγμα:
- Μια σαλάτα εποχής με ελαιόλαδο, φέτα και φρέσκο ψωμί μπορεί να κοστίσει περισσότερο από ένα έτοιμο σάντουιτς ή μια μερίδα fast food.
- Τα βιολογικά προϊόντα, που θεωρούνται πιο υγιεινά, είναι απλησίαστα για πολλές οικογένειες.
- Η αύξηση στις τιμές βασικών προϊόντων (ψωμί, γάλα, ελαιόλαδο, φρούτα) τα τελευταία χρόνια επηρέασε δυσανάλογα τα φτωχότερα στρώματα, καθώς αναγκάστηκαν να μειώσουν την ποιότητα του φαγητού για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες.
Ένα παράδοξο είναι ότι σε περιοχές με υψηλή φτώχεια, τα ποσοστά παχυσαρκίας είναι συχνά αυξημένα. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί τρώνε πολύ. Αντίθετα, σημαίνει ότι τρώνε τρόφιμα με φθηνές θερμίδες αλλά χωρίς θρεπτική αξία. Γλυκά, έτοιμα φαγητά, επεξεργασμένα προϊόντα είναι πιο φτηνά αλλά γεμάτα λίπος, ζάχαρη και αλάτι.
Ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες, όπως τα παιδιά φτωχών οικογενειών, οι ηλικιωμένοι με χαμηλές συντάξεις και οι άνεργοι, υποσιτίζονται συχνά χωρίς να φαίνεται άμεσα. Ο υποσιτισμός δεν σημαίνει απαραίτητα πείνα, αλλά ελλείψεις σε βασικά θρεπτικά συστατικά που επηρεάζουν την υγεία, την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής
Το πρόβλημα δεν είναι ατομικό. Είναι κοινωνικό και πολιτικό. Χρειάζονται πολιτικές που να εξασφαλίζουν:
- Πρόσβαση όλων σε υγιεινά και φρέσκα τρόφιμα.
- Ενίσχυση των σχολικών γευμάτων με θρεπτικά συστατικά.
- Στήριξη των τοπικών παραγωγών και αγορών, ώστε τα προϊόντα να φτάνουν πιο φθηνά στον καταναλωτή.
- Εκπαίδευση στη σωστή διατροφή, κυρίως σε σχολεία και κοινότητες.
Η διατροφή στην Ελλάδα σήμερα είναι ένας καθρέφτης των κοινωνικών ανισοτήτων. Η ποιότητα του φαγητού που καταναλώνουμε λέει πολλά για την οικονομική μας κατάσταση. Όμως, το δικαίωμα σε καλή και υγιεινή τροφή πρέπει να είναι καθολικό. Δεν μπορεί να είναι πολυτέλεια. Χρειάζεται κοινωνική βούληση για να ξαναγίνει η διατροφή στοιχείο υγείας και αξιοπρέπειας για όλους.
Your Turn!
Αν έχετε να προσθέσετε κάτι ακόμη ή απλά να μοιραστείτε τη δική σας εμπειρία, αφήστε το προσωπικό σας σχόλιο!