Η νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ασθενών είναι σημαντική για τη διασφάλιση της σεβαστής και αποτελεσματικής παροχής υγειονομικής φροντίδας. Τα δικαιώματα αυτά συχνά καλύπτονται από νομικούς κανόνες και διατάξεις που έχουν ως στόχο την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και τη διασφάλιση της αυτονομίας του ασθενούς.
Ορισμένες από τις βασικές αρχές και δικαιώματα που συνήθως προστατεύονται στο πλαίσιο της υγειονομικής φροντίδας περιλαμβάνουν:
- Συναίνεση: Ο ασθενής έχει δικαίωμα να ενημερωθεί πλήρως για την κατάσταση της υγείας του, τις διαθέσιμες επιλογές θεραπείας και να λαμβάνει αποφάσεις για τη θεραπεία του με βάση τη συναίνεσή του.
- Απορρήτου: Ο ασθενής έχει δικαίωμα στο απόρρητο των πληροφοριών σχετικά με την υγεία του. Οι υγειονομικοί επαγγελματίες υπόκεινται σε υποχρέωση διατήρησης απορρήτου για τις πληροφορίες που τους ανακοινώνονται κατά την παροχή φροντίδας.
- Σεβασμός της αυτονομίας: Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με τη θεραπεία του, και οι υγειονομικοί επαγγελματίες πρέπει να σεβαστούν αυτές τις αποφάσεις όσο το δυνατόν περισσότερο.
- Δικαίωμα στην πληροφόρηση: Οι ασθενείς έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν κατανοητές και πλήρεις πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της υγείας τους και τις επιλογές θεραπείας που τους παρέχονται.
Η κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τη νομοθεσία της κάθε χώρας. Σε πολλές χώρες, υπάρχουν νομικά κείμενα και κώδικες δεοντολογίας που προστατεύουν τα δικαιώματα των ασθενών.
Πέρα από τις βασικές αρχές που αναφέρθηκαν προηγουμένως, η νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ασθενών περιλαμβάνει επίσης άλλες πτυχές. Ανάλογα με τη χώρα και το νομικό σύστημα, ορισμένες από αυτές τις πτυχές μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Συναίνεση σε Ιατρικές Επεμβάσεις: Οι ασθενείς συνήθως πρέπει να δίνουν ενημερωμένη συγκατάθεση προτού υποβληθούν σε ιατρικές επεμβάσεις ή θεραπείες. Αυτή η συναίνεση πρέπει να βασίζεται σε κατανοητές πληροφορίες για τη φύση, τους σκοπούς και τις πιθανές επιπτώσεις της επέμβασης.
- Δικαίωμα στην Αρνηση Θεραπείας: Οι ασθενείς συνήθως έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν θεραπεία, ακόμα και αν η αρνητική απόφασή τους μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας τους.
- Προστασία Ευαίσθητων Ομάδων: Κάποιες νομοθεσίες έχουν ειδικές διατάξεις που προστατεύουν τα δικαιώματα των ευάλωτων ομάδων, όπως παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρίες ή ψυχικά προβλήματα.
- Πρόσβαση σε Ιατρικές Πληροφορίες: Οι ασθενείς συνήθως έχουν δικαίωμα να έχουν πρόσβαση και αντίγραφα των ιατρικών τους εγγράφων, εκτός αν υπάρχουν ειδικοί λόγοι για την άρνηση αυτής της πρόσβασης.
- Δικαιώματα Σχετικά με την Ερευνητική Δραστηριότητα: Σε περιπτώσεις που οι ασθενείς συμμετέχουν σε κλινικές δοκιμές ή άλλες ερευνητικές δραστηριότητες, υπάρχουν ειδικοί κανόνες για την ενημέρωση και τη συγκατάθεσή τους.
Η νομική προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών διαφέρει ανάλογα με τις χώρες και τις περιφέρειες. Είναι σημαντικό για τους ασθενείς να είναι ενήμεροι για τα δικαιώματα τους στην περιοχή όπου λαμβάνουν ιατρική φροντίδα.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΧΑΡΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ
- Δικαίωμα της πρόληψης: Όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να απολαμβάνουν την παροχή των κατάλληλων υπηρεσιών προκειμένου να εμποδίσουν την εμφάνιση μίας ασθένειας.
- Δικαίωμα της πρόσβασης: Όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας που αντιστοιχούν στις ανάγκες τους. Οι υπηρεσίες υγείας πρέπει να εξασφαλίζουν πρόσβαση σε όλους χωρίς διακρίσεις ως προς την οικονομική κατάσταση, τον τόπο κατοικίας, το είδος της ασθένειας ή το χρόνο πρόσβασης στις υπηρεσίες.
- Δικαίωμα της πληροφόρησης: Όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα της πρόσβασης σε κάθε είδος πληροφορίας σχετικά με την κατάσταση της υγείας τους, τις υπηρεσίες υγείας και τον τρόπο να τις χρησιμοποιήσουν καθώς επίσης και σε κάθε πληροφορία που είναι διαθέσιμη κατόπιν έρευνας και τεχνολογικής καινοτομίας.
- Δικαίωμα της συγκατάθεσης: Όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε κάθε είδος πληροφορίας ώστε να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στην υγεία τους. Η πληροφόρηση πρέπει να αποτελεί προϋπόθεση για κάθε θεραπεία και διαδικασία συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής σε επιστημονικά ερευνητικά προγράμματα.
- Δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής: Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα ανάμεσα στις διάφορες θεραπευτικές διαδικασίες και στους ειδικούς των υπηρεσιών υγείας κατόπιν επαρκούς πληροφόρησης.
- Δικαίωμα της εχεμύθειας και της εμπιστευτικότητας: Όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να παραμένουν εμπιστευτικά τα προσωπικά τους δεδομένα συμπεριλαμβανομένων που αφορούν την κατάσταση της υγείας τους και στις σχετικές διαγνωστικές ή θεραπευτικές διαδικασίες καθώς επίσης και στην προστασία του ιδιωτικού χαρακτήρα των διαγνωστικών εξετάσεων, των επισκέψεων σε ειδικούς και των ιατρικών χειρουργικών πράξεων γενικά.
- Δικαίωμα του σεβασμού του χρόνου του ασθενούς: Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν την απαιτούμενη θεραπευτική αγωγή σε σύντομο και προκαθορισμένο χρονικό διάστημα. Το δικαίωμα αυτό αφορά σε κάθε φάση θεραπείας.
- Δικαίωμα της τήρησης των προδιαγραφών ποιότητας: Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας τόσο ως προς την εξειδίκευση, όσο και ως προς την τήρηση συγκεκριμένων προδιαγραφών.
- Δικαίωμα της ασφάλειας: Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να είναι απαλλαγμένοι από ζημία που οφείλεται στη φτωχή λειτουργία των υπηρεσιών υγείας, σε λανθασμένες ιατρικές πράξεις και σφάλματα. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες και θεραπείες που να διατηρούν υψηλές προδιαγραφές στον τομέα της ασφάλειας.
- Δικαίωμα της καινοτομίας: Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε καινοτόμες διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων των διαγνωστικών διαδικασιών σύμφωνα με διεθνείς προδιαγραφές ανεξάρτητα από οικονομικούς παράγοντες.
- Δικαίωμα της αποφυγής του περιττού πόνου και της ταλαιπωρίας: Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να να αποφεύγει όσο το δυνατόν περισσότερο τον πόνο και την ταλαιπωρία σε κάθε φάση της ασθένειας.
- 1 Δικαίωμα της εξατομικευμένης θεραπείας: Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να λαμβάνει διαγνωστικές ή θεραπευτικές υπηρεσίες προγραμματισμένες, ώστε να ταιριάζουν όσο το δυνατόν περισσότερο στις προσωπικές του ανάγκες.
- Δικαίωμα έκφρασης παραπόνων: Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να παραπονείται σε περίπτωση που έχει υποστεί ζημία καθώς και να λαμβάνει απάντηση ή άλλου είδους ανατροφοδότηση στα παράπονα του.
- Δικαίωμα αποζημίωσης: Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να λαμβάνει ικανοποιητική αποζημίωση εντός λογικού χρονικού διαστήματος σε περίπτωση που έχει υποστεί φυσική, ηθική ή ψυχολογική βλάβη ως αποτέλεσμα κάποιας θεραπείας στα πλαίσια των υπηρεσιών υγείας.
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ
- Δικαίωμα προσέγγισης στις υπηρεσίες του κατάλληλου νοσοκομείου: Ο ασθενής έχει το δικαίωμα προσεγγίσεως στις υπηρεσίες του νοσοκομείου, τις πλέον κατάλληλες για τη φύση της ασθένειας του.
- Δικαίωμα παροχής φροντίδας με σεβασμό της αξιοπρέπειας: Ο ασθενής έχει το δικαίωμα της παροχής φροντίδας σε αυτόν, με τον οφειλόμενο σεβασμό στην αξιοπρέπεια του. Αυτή η φροντίδα περιλαμβάνει όχι μόνο την άσκηση της ιατρικής και νοσηλευτικής αλλά και τις παραϊατρικές υπηρεσίες, την κατάλληλη διαμονή, την κατάλληλη μεταχείριση και την αποτελεσματική διοικητική και τεχνική εξυπηρέτηση.
- Δικαίωμα συγκατάθεσης ή άρνησης: Ο ασθενής έχει δικαίωμα να συγκατατεθεί ή να αρνηθεί κάθε διαγνωστική ή θεραπευτική πράξη που πρόκειται να διενεργηθεί σε αυτόν. Σε περίπτωση ασθενούς με μερική ή πλήρη διανοητική ανικανότητα, η άσκηση αυτού του δικαιώματος, γίνεται από το πρόσωπο που κατά νόμο ενεργεί για λογαριασμό του.
- Δικαίωμα ενημέρωσης για την κατάσταση του και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων: Ο ασθενής δικαιούται να ζητήσει να πληροφορηθεί σε ό,τι αφορά στην κατάσταση του. Το συμφέρον του ασθενούς είναι καθοριστικό και εξαρτάται από την πληρότητα και την ακρίβεια των πληροφοριών που του δίνονται. Η πληροφόρηση του ασθενούς πρέπει να του επιτρέπει να σχηματίσει πλήρη εικόνα των ιατρικών, κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων της καταστάσεως του και να λαμβάνει αποφάσεις ο ίδιος ή να μετέχει στη λήψη αποφάσεων που είναι δυνατόν να προδικάσουν τη μετέπειτα ζωή του.
- Δικαίωμα πλήρους εκ των προτέρων ενημέρωσης για τους κινδύνους ασυνηθών πειραματικών πράξεων και ανάκλησης συγκατάθεσης: Ο ασθενής ή ο εκπρόσωπος του –σε περίπτωση εφαρμογής της παρ. 17- έχει το δικαίωμα να πληροφορηθεί πλήρως και εκ των προτέρων για τους κινδύνους που ενδέχεται να παρουσιαστούν ή να προκύψουν εξαιτίας εφαρμογής σε αυτόν ασυνηθών ή πειραματικών διαγνωστικών και θεραπευτικών πράξεων. Η εφαρμογή των πράξεων αυτών στον ασθενή, λαμβάνει χώρα μόνο ύστερα από συγκεκριμένη συγκατάθεση του ίδιου. Η συγκατάθεση αυτή μπορεί να ανακληθεί από τον ασθενή ανά πάσα στιγμή. Ο ασθενής πρέπει να αισθάνεται τελείως ελεύθερος στην απόφαση του, να δεχθεί ή να απορρίψει κάθε συνεργασία του με σκοπό την έρευνα ή την εκπαίδευση. Η συγκατάθεση του για τυχόν συμμετοχή του, είναι δικαίωμα του και μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή.
- Δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής και διαφύλαξης του απορρήτου: Ο ασθενής έχει δικαίωμα, στο μέτρο και στις πραγματικές συνθήκες που αυτό είναι δυνατόν, προστασίας της ιδιωτικής του ζωής. Ο απόρρητος χαρακτήρας των πληροφοριών και των εγγράφων που τον αφορούν, του φακέλου των ιατρικών σημειώσεων και εξετάσεων, πρέπει να είναι εγγυημένος.
- Δικαίωμα σεβασμού και αναγνώρισης θρησκευτικών και ιδεολογικών πεποιθήσεων: Ο ασθενής έχει το δικαίωμα του σεβασμού και της αναγνωρίσεως των θρησκευτικών και ιδεολογικών του πεποιθήσεων.
- Δικαίωμα κατάθεσης διαμαρτυρίας και ενστάσεως και γνώσης των επ΄ αυτών ενεργειών και αποτελεσμάτων: Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να παρουσιάσει ή να καταθέσει αρμοδίως διαμαρτυρίες ή ενστάσεις και να λάβει γνώση επ΄ αυτών ενεργειών και των αποτελεσμάτων.
Your Turn!
Αν έχετε να προσθέσετε κάτι ακόμη ή απλά να μοιραστείτε τη δική σας εμπειρία, αφήστε το προσωπικό σας σχόλιο!