Η Ομοσπονδία Βιοτεχνικών Σωματείων Θεσσαλονίκης (Ο.Β.Σ.Θ.) και το Ινστιτούτο Καταναλωτών (Νέο ΙΝΚΑ) διοργάνωσαν εκδήλωση προς ενημέρωση με θέμα:
”Ακρίβεια και ρήτρα αναπροσαρμογής – οι επιπτώσεις στην μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και στους καταναλωτές – τι μέλλει γενέσθαι”
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 8/6/2022 στην αίθουσα ”ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΡΙΑΔΗΣ” στο συνεδριακό κέντρο ΔΕΘ HELEXPO, με κεντρικό ομιλητή τον Εκπρόσωπο Δημοσίων Σχέσεων, Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Νέου ΙΝΚΑ και δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω κ. Γεωργιάδη Παναγιώτη*.
*Ακολουθεί η κεντρική ομιλία/εισήγηση:
ΑΚΡΙΒΕΙΑ
Η ακρίβεια στην χώρα μας, σε μια περίοδο που εξακολουθούμε να «μετράμε τις πληγές» της πανδημίας του κορωνοιού, κινείται ανεξέλεγκτα με πληθωρισμό που κατέγραψε σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat τον Μάιο που μας πέρασε νέο ιστορικό υψηλό 27 ετών καθώς αυξήθηκε κατά 10,7% σε σύγκριση με πέρυσι. Μια πρόγευση του τί «έρχεται» έχει ήδη δοθεί από τις ανακοινώσεις Eurostat για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ενδεικτικό είναι ότι τον Μάιο ο πληθωρισμός στη Γερμανία κατέγραψε άλμα στο 8,7%, σημειώνοντας νέο ιστορικό υψηλό 50ετίας και στην Ισπανία, ο πληθωρισμός αυξήθηκε στο 8,5%. Βασικές αιτίες της συνεχιζόμενης ανόδου του πληθωρισμού σε επίπεδο ευρωζώνης παραμένουν οι τιμές στην ενέργεια οι οποίες σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 39,2%.
Στην χώρα μας τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο πεδίο της ενέργειας σε ετήσια βάση σημείωσαν το φυσικό αέριο (122,6%), το ρεύμα (88,8%), το πετρέλαιο θέρμανσης (65,1%) και τα καύσιμα (40%).
Ειδικά για την βενζίνη αξίζει να αναφερθεί ότι η μέση τιμή της αμόλυβδης βενζίνης πανελλαδικά έχει ακριβύνει κατά 1 ολόκληρο ευρώ σε σχέση με πέρυσι. Η χρηματιστηριακή τιμή της αμόλυβδης για την περιοχή της Μεσογείου, κατέγραψε στις 03-06-2022 άνοδο στα 1.427,25 δολάρια δηλαδή στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Η άνοδος ξεπερνά το 40% καθιστώντας την βενζίνη στην Μεσόγειο και στην χώρα μας, ένα από τα πιο αποδοτικά για τους κερδοσκόπους επενδυτικά προϊόντα της τρέχουσας περιόδου.
Γιατί κάνω λόγο για κερδοσκόπους, γιατί αφενός μεν τα καύσιμα αποτελούν χρηματιστηριακό προϊόν που υπόκειται στους νόμους της αγοράς, αφετέρου γιατί υπάρχουν traders από την παραγωγή μέχρι τα διυλιστήρια και από τη διύλιση μέχρι την πώληση στην λιανική αγορά. Ειδικότερα τα διυλιστήρια τιμολογούν με τον κινητό μέσο όρο των τελευταίων τεσσάρων ημερών αναφοράς του Platts, αλλά και τον κινητό μέσο όρο της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο. Αλλά ακόμη και πριν φθάσει τα διυλιστήρια το στοκ πετρελαίου που υπάρχει στα τάνκερ διατίθενται προς πώληση σε τιμή, η οποία δεν είναι της ημέρας αλλά είναι εκείνη η οποία έχει συζητηθεί ακόμη και πριν από τρεις εβδομάδες, κάτι που επιτρέπει στους επενδυτές να αγοράζουν και πωλούν όπως γίνεται στο χρηματιστήριο με τις μετοχές.
Έτσι λοιπόν όπως οι καταναλωτές υποχρεώθηκαν να ενημερωθούν αρχικά για τη λειτουργία του χρηματιστηρίου φυσικού αερίου στο Άμστερνταμ για να κατανοήσουν γιατί εκτοξεύτηκε ο λογαριασμός του φυσικού αερίου τον χειμώνα, όπως υποχρεώθηκαν να μάθουν με οδυνηρό τρόπο για το γεγονός ότι η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται επίσης χρηματιστηριακά στο χρηματιστήριο ενέργειας, τώρα έρχεται η ώρα εξοικείωσης και με το διάγραμμα του PLATTS (Premium Unleaded gasoline), που είναι παράγωγο χρηματιστηριακό προϊόν και αφορά τα καύσιμα, από το οποίο εξαρτάται πόσο θα κοστίζει σε μας το γέμισμα του ρεζερβουάρ .
Σύμφωνα με τα ανωτέρω έχουμε την 3η ψηλότερη τιμή στην ευρωζώνη στην βενζίνη, λόγω αυξημένης τιμής στην βενζίνη της Μεσογείου. Εύλογη είναι η απορία γιατί η Κύπρος που επίσης ανήκει στη Μεσόγειο ή ακόμη και η Ιταλία και η Ισπανία και η Μάλτα πωλούν πολύ φθηνότερα την βενζίνη σε σχέση με την Ελλάδα. Η απάντηση είναι (τουλάχιστον για τις περισσότερες χώρες) οι φόροι. Η Ισπανία και Πορτογαλία έχουν υψηλότερες τιμές προ φόρων σε σχέση με την Ελλάδα, ενώ Ιταλία και Κύπρος λίγο χαμηλότερες. Η Μάλτα έχει τη φθηνότερη προ φόρων τιμή στην Ευρώπη. Όταν όμως μπουν οι φόροι (σ.σ φόρος 24% και ειδικός φόρος κατανάλωσης 70 λεπτά ανά λίτρο στην αμόλυβδη), τότε η τιμή της Ελλάδας εκτοξεύεται στο 3ο υψηλότερο σκαλί της Ευρώπης.
Σύμφωνα με πρόβλεψη της JP morgan η τιμή του αργού πετρελαίου μπρεντ μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 150 – 170 δολάρια ανά βαρέλι. Σε περίπτωση που συμβεί αυτό το εφιαλτικό σενάριο με τα 150 δολάρια / βαρέλι η τιμή της βενζίνης στην Ελλάδα θα φτάσει τα 3,5 ευρώ/λίτρο, ενώ με τα 175 ευρώ δολάρια / βαρέλι, η τιμή θα φτάσει στα 4,80 ευρώ το λίτρο.
Οι αυξήσεις αυτές έχουν ήδη περάσει στην παραγωγή καθώς στον Γενικό Δείκτη Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία καταγράφεται αύξηση κατά 48,8%, και στον Γενικό Δείκτη Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία κατά 34,6%.
Τα νούμερα είναι αμείλικτα επιβεβαιώνοντας αυτό που βιώνουμε όλοι στην καθημερινότητα μας, ότι η ζωή μας έχει ακριβύνει σε όλα τα επίπεδα, χωρίς τίποτα να φαίνεται ικανό να ανακόψει αυτή την άνοδο.
ΡΗΤΡΑ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ
Πέραν του φαινομένου της ακρίβειας που έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και επαγγελματίες ζουν πλέον με τον φόβο διακοπής της ηλεκτροδότησης, λόγω της αδυναμίας τους να αποπληρώσουν τους φουσκωμένους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος. Στην χώρα μας υπάρχουν περίπου 6,7 εκατ. καταναλωτές ρεύματος, εξ αυτών τα 5 εκατ. αφορούν παροχές ρεύματος νοικοκυριών. Η ενέργεια αποτελεί βασικό κινητήριο μοχλό της οικονομίας, αλλά και κοινωνικό αγαθό που κανένας καταναλωτής, δεν πρέπει να στερηθεί σε ένα ελάχιστο επίπεδο κατανάλωσης, για λόγους που δεν μπορεί ο ίδιος να ελέγξει. Η ανεξέλεγκτη έκρηξη των τιμών ενέργειας, αφενός μεν επιφέρει δυσμενέστατες επιπτώσεις στην οικονομία, αφετέρου προκαλεί έντονη κοινωνική αναταραχή με απρόβλεπτες συνέπειες.
Οι δυσθεώρητες αυξήσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος πέραν της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, οφείλονται και σε δύο ακόμη παράγοντες:
Πρώτον στην επιβολή από την 1η Νοεμβρίου του 2020, της ρήτρας αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς του ρεύματος. Η Ρήτρα Αναπροσαρμογής είναι η σύνδεση των τιμολογίων των παροχών ηλεκτρικού ρεύματος, με την εξέλιξη της αγοράς του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, με αποτέλεσμα η τιμολόγηση, να βασίζεται πλέον στην διακύμανση της τιμής που έχει η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Ειδικότερα η αναμόρφωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που είναι πλέον γνωστή ως target model, πρωτοψηφίστηκε με τον νόμο 4425 του 2016. Η ολοκλήρωση των βημάτων για τη λειτουργία της αγοράς υπήρξε ένα από τα 140 προαπαιτούμενα του τρίτου μνημονίου το 2017, ενώ με νόμο του 2018 δημιουργήθηκε το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, το οποίο σήμερα διαχειρίζεται το μεγαλύτερο μέρος του target model που εγκαινιάστηκε επισήμως την 1η Νοεμβρίου του 2020.
Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, στο target model προβλέπονται τέσσερις αγορές χονδρικής, δηλαδή «χρηματιστήρια», στα οποία εκτελούνται συναλλαγές που αφορούν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Τις ποσότητες αυτές τις πωλούν οι παραγωγοί ενέργειας στο σύστημα, το οποίο εν συνεχεία τις πωλεί στους παρόχους. Οι πάροχοι με τη σειρά τους, πωλούν την ενέργεια που έχουν αγοράσει από το σύστημα στη λιανική αγορά, δηλαδή στους καταναλωτές.
Οι τέσσερις αγορές του target model είναι:
- Η προημερήσια αγορά (Day-Ahead Market – DAM): Η αγορά στην οποία δημοπρατούνται οι προσφορές των μονάδων για τον ενεργειακό προγραμματισμό της επόμενης ημέρας.
- Η ενδοημερήσια αγορά (Intra-Day Market – IDM): Η αγορά στην οποία γίνονται συμπληρωματικές αγορές και πωλήσεις την ίδια μέρα.
- Η προθεσμιακή αγορά: Εδώ συνάπτονται συμβόλαια παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε προσυμφωνημένες τιμές.
- Η αγορά εξισορρόπησης: Εδώ οι παραγωγοί ενέργειας καταθέτουν προσφορές σε πραγματικό χρόνο, κατά τη διάρκεια μιας ημέρας, για πακέτα ενέργειας που μπορούν να διαθέσουν άμεσα, ώστε να καλυφθούν ελλείμματα ή απώλειες του συστήματος, δηλαδή ενεργειακές ανάγκες τις οποίες το σύστημα δεν μπορεί να καλύψει από την ενέργεια που διατέθηκε στην προημερήσια και την ενδοημερήσια αγορά.
Τις τρεις πρώτες αγορές τις διαχειρίζεται το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, ενώ την αγορά εξισορρόπησης ο ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας).
Το πρόβλημα της εξισορρόπησης
Από τον πρώτο μήνα λειτουργίας του, το target model άρχισε να αυξάνει τις τιμές στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού. Οι αυξήσεις όχι μόνο δεν πέρασαν απαρατήρητες αλλά διάφορα δημοσιεύματα (ενδεικτικά βλ. Καθημερινή και Newmoney.gr) εκείνη την περίοδο άφηναν υπόνοιες ότι οι κάτοχοι μονάδων παραγωγής ενέργειας από φυσικό αέριο εκμεταλλεύονταν την αγορά εξισορρόπησης για να αποσπάσουν υψηλότερα κέρδη.
Μια τέτοια πρακτική είναι εφικτή διότι η προημερήσια και ενδοημερήσια αγορά ενέργειας λειτουργούν με δημοπρασίες, που σημαίνει ότι οι παραγωγοί καλούνται να μειοδοτήσουν και το σύστημα επιλέγει τις φθηνότερες τιμές από κάθε μονάδα ηλεκτροπαραγωγής. Έτσι, αν μια μονάδα προσφέρει ρεύμα σε ακριβές τιμές, τότε αποκλείεται από τη δημοπρασία.
Αν όμως η μονάδα είναι μεγάλη και άρα αναγκαία για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας, όπως οι μονάδες φυσικού αερίου, τότε έχει εξαιρετικά μεγάλη πιθανότητα να χρειαστεί άμεσα να διαθέσει ενέργεια, παρότι έχει αποκλειστεί από τις αγορές, διότι χωρίς αυτήν το σύστημα δεν θα έχει επάρκεια. Μόνο που, επανερχόμενη, θα διαθέσει ενέργεια όχι πλέον μέσω της προημερήσιας και της ενδοημερήσιας αγοράς, αλλά μέσω της αγοράς εξισορρόπησης, που διορθώνει τα ελλείμματα του συστήματος.
Σε αντίθεση, όμως, με την προημερήσια και την ενδοημερήσια αγορά, όπου οι παραγωγοί χρειάζεται να προσφέρουν ανταγωνιστικές τιμές προκειμένου να συμπεριληφθούν στον ημερήσιο προγραμματισμό, ο κανονισμός της αγοράς εξισορρόπησης επιτρέπει να ζητήσουν τιμές μέχρι 4.240 ευρώ ανά MWh (μεγαβατώρα), έναντι του μεταβλητού κόστους των 50-100 ευρώ που κοστίζει η παραγωγή της.
Αν λοιπόν ένας παραγωγός, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να προσφέρει ενέργεια εξισορρόπησης λόγω της μονάδας παραγωγής με φυσικό αέριο που διαθέτει, δώσει υψηλές τιμές στις δημοπρασίες για τον ημερήσιο προγραμματισμό, μπορεί βασίμως να περιμένει μεγάλα κέρδη όταν αναπόφευκτα θα κληθεί να αναπληρώσει την ενέργεια που λείπει από το σύστημα εκείνη την ημέρα στην αγορά εξισορρόπησης, σε μεγαλύτερες ή και πάρα πολύ μεγαλύτερες τιμές ανά MWh, απ’ αυτές που ζητούσε στην προημερήσια αγορά -μια ευκαιρία την οποία κάποιοι παραγωγοί φαίνεται ότι άδραξαν, καταθέτοντας προσφορές ως και 3.000 ευρώ, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει η συνολική τιμή του ρεύματος.
Η περιπέτεια αυτή αποτυπώνεται στα δελτία της αγοράς εξισορρόπησης που εκδίδει σε εβδομαδιαία βάση ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος τη διαχειρίζεται. Εκεί αποτυπώθηκε ξεκάθαρα η αυξητική τάση των αποζημιώσεων για ανοδική ενέργεια εξισορρόπησης πολύ πριν το πόλεμο :
από 7.689.669 ευρώ την πρώτη εβδομάδα λειτουργίας (2/11-8/11/2020), φτάνει τα 14.707.319 ευρώ την εβδομάδα μεταξύ 23 και 29 Νοεμβρίου, προτού εκτιναχθεί στα 52.655.587 ευρώ την εβδομάδα μεταξύ 30 Νοεμβρίου και 6 Δεκεμβρίου του 2020. Δηλαδή μέσα σε μόλις ένα μήνα το 2020 το κόστος της ενέργειας εξισορρόπησης δεκαπλασιάστηκε σε σχέση με τις τιμές που επικρατούσαν πριν το target model.
Δεύτερον στην πρακτική της μονομερούς εκ των υστέρων αναπροσαρμογής, των σταθερών τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν συνάψει προμηθευτές με πελάτες, αξιοποιώντας πρόβλεψη του Κανονισμού Προμήθειας που επιτρέπει μια τέτοια ενέργεια. Οι εταιρείες-πάροχοι για να διεκδικήσουν μερίδιο στην αγορά, έκαναν προτάσεις ελκυστικές για να προσελκύσουν πελάτες, χωρίς να διασφαλίζουν ότι μπορούν να τους δίνουν την υποσχόμενη ηλεκτρική ενέργεια στην προδιαγεγραμμένη τιμή. Λόγω της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, προσπαθούν τώρα να αλλάξουν, τους όρους στα συμβόλαια με ρήτρα σταθερής τιμής του ρεύματος. Πώς το κάνουν; Αποστέλλοντας απλή ειδοποίηση που συχνά δεν λαμβάνει υπόψη ο καταναλωτής. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 30 του Κανονισμού Προμήθειας, αναφέρεται ότι ο προμηθευτής μπορεί να προχωρά σε μονομερή αλλαγή όρων της σύμβασης, εάν αυτό προβλέπεται στη σύμβαση. Με βάση την παραπάνω πρόβλεψη, οι προμηθευτές έχουν τη δυνατότητα να αποδεσμευθούν από ζημιογόνες για τους ίδιους και επωφελείς για τους πελάτες τους συμβάσεις με μόνη προϋπόθεση να έχει περάσει ένα εξάμηνο από την υπογραφή της σύμβασης και να ειδοποιηθεί ο καταναλωτής τουλάχιστον 60 ημέρες πριν την αλλαγή. Με τον τρόπο αυτό πέφτει και το τελευταίο «κάστρο» που είχαν (ή θεωρούσαν ότι είχαν) οι καταναλωτές, αυτό των σταθερών τιμολογίων, καθώς πλέον και αυτά ακολουθούν την άνοδο των τιμών ενέργειας. Να σημειωθεί ότι ο Κώδικας Προμήθειας είναι υπουργική απόφαση που εκδίδεται μετά από γνώμη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.
Σε περίπτωση που ο καταναλωτής δεν εξοφλήσει τον λογαριασμό απειλείται από τον πάροχο μέσω της ΔΕΔΔΗΕ με διακοπή ηλεκτροδότησης.
Η διακοπή της ηλεκτροδότησης αποτελεί ακραία ενέργεια που ακόμα και σε περίπτωση νόμιμης ληξιπρόθεσμης οφειλής, θα πρέπει να ασκείται με εξαιρετική φειδώ και πάντοτε εντός των ορίων που επιβάλλουν η καλή πίστη, τα χρηστά ήθη και ο οικονομικός και κοινωνικός σκοπός του δικαιώματος (βλ. 281 ΑΚ). Μία αστική αξίωση και μάλιστα μη εκκαθαρισμένη κατά τρόπο διαφανή και κατανοητό, όπως εν προκειμένω συμβαίνει με την χρέωση της ρήτρας αναπροσαρμογής, δεν μπορεί να οδηγεί σε πιθανή απειλή βλάβης της υγείας του καταναλωτή, ούτε σε στέρηση ενός βασικού βιοποριστικού αγαθού όπως αυτό της ενέργειας.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω εκτεθέντα, το μέτρο της διακοπής ηλεκτροδότησης, αντιβαίνει στις επιταγές της καλής πίστης και τις συναλλακτικές υποχρεώσεις ασφάλειας και πρόνοιας, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη και τους κινδύνους και τη διατάραξη που προκαλείται στην σωματική, ψυχική, ηθική και κοινωνική υπόσταση του καταναλωτή, ιδιαίτερα δε όταν αυτή βασίζεται σε παράνομη αξίωση (βλ. 57, 281, 288, 914, 932 ΑΚ και άρθρο 8 του ν. 2251/1994, όπως ισχύει).
Επίσης αποτελεί αθέμιτη εμπορική πρακτική διότι γίνεται με κατάχρηση επιρροής που εμποδίζει τη συναλλακτική ελευθερία του καταναλωτή (βλ. άρθρο 9ζ ν. 2251/1994 όπως κωδικοποιήθηκε και ισχύει με τον νόμο 4512/2018).
Πως μπορούν να προστατευθούν οι καταναλωτές που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τους φουσκωμένους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος?
- Εάν τους έχουν ήδη κόψει το ρεύμα και ανήκουν στην κατηγορία ευάλωτων νοικοκυριών, μπορούν καλώντας τον πενταψήφιο αριθμό ενεργειακής αλληλεγγύης 15902 να υποβάλουν αίτημα επανασύνδεσης της παροχής τους. Βασικές προϋποθέσεις για την έγκριση του αιτήματος είναι α) να έχει διακοπεί η ηλεκτροδότηση λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών, β) το αίτημα να αφορά μόνο την κύρια κατοικία τους και γ) να πληρούνται συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια τα οποία συμπίπτουν με εκείνα του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου.
- Για να μην τους κόψουν το ρεύμα οι καταναλωτές μπορούν να προβούν σε διακανονισμό με τον πάροχο, συνάπτοντας ρύθμιση σε δόσεις. Ωστόσο το πρόβλημα είναι ότι αφενός μεν, πλέον των δόσεων θα πρέπει να εξοφλείται και ο τρέχων και οι επόμενοι λογαριασμοί που επίσης θα είναι φουσκωμένοι λόγω της ρήτρας αναπροσαρμογής, αφετέρου ο καταναλωτής με την ρύθμιση αποδέχεται την οφειλή στο σύνολο της. Σε κάθε περίπτωση η όποια καταβολή θα πρέπει να γίνεται με την ρήτρα της επιφύλαξης, ώστε να μπορούν οι καταναλωτές εάν επιθυμούν να στραφούν στην δικαιοσύνη και να διεκδικήσουν ως αχρεωστήτως καταβληθέντα τα χρήματα που πλήρωσαν.
- Σε περίπτωση που θελήσουν να αλλάξουν πάροχο ώστε να αποφύγουν τις παλιές οφειλές τους, και πάλι είναι υποχρεωμένοι να τις εξοφλήσουν και μάλιστα με την απειλή της διακοπής της ηλεκτροδότησης. Ειδικότερα ο καταναλωτής δεν δύναται να αλλάξει προμηθευτή, εάν δεν έχει προηγουμένως εξοφλήσει ολοσχερώς ή ρυθμίσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του που απορρέουν από την αρχική Σύμβαση, εκτός εάν εμπίπτει στην παράγραφο 5 του άρθρου 34 του Κ.Π.Η.Ε για τους Ευάλωτους Οικιακούς Πελάτες που χρήζουν μηχανικής υποστήριξης, και αυτούς με σοβαρά προβλήματα υγείας. Ο παλαιός Προμηθευτής, σε περίπτωση μη τήρησης από τον καταναλωτή της ρύθμισης αποπληρωμής, διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει την απενεργοποίηση της παροχής, ακόμη και εάν έχει συναφθεί σύμβαση προμήθειας με νέο Προμηθευτή.
- Ύστατο μέσο προστασίας αποτελεί η προσφυγή στην δικαιοσύνη, που ήδη έχουν καταφύγει εκατοντάδες καταναλωτές διεκδικώντας μεμονωμένα, την έκδοση προσωρινής διαταγής απαγόρευσης διακοπής της ηλεκτροδότησης. Μειονέκτημα της της ατομικής προσφυγής αποτελεί το δικαστικό κόστος που θα επωμιστεί εξ ολοκλήρου ο καταναλωτής.
- Όπλο στα χέρια των καταναλωτών είναι η δυνατότητα που τους παρέχεται από τον νόμο (άρθρο 10 του ως άνω ν. 2251/1994, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 13 του ν. 3587/2007, και κωδικοποιήθηκε με τον νόμο 4512/2018), για την άσκηση της συλλογικής αγωγής μέσω των ενώσεων καταναλωτών.
Οι πρώτες συλλογικές αγωγές με αίτημα την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς ρεύματος και των παράνομων χρεώσεων που αυτή συνεπάγεται, έχουν ήδη κατατεθεί και η πρώτη νίκη έχει έρθει καθώς το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας χορήγησε προσωρινή δικαστική προστασία μέχρι 6/7/2022 απαγορεύοντας την διακοπή παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, εάν δεν πληρωθεί το ποσό που αντιστοιχεί στην Ρήτρα Αναπροσαρμογής, σε όσους ανήκουν στις ακόλουθες κατηγορίες:
- Σε όσους οικιακούς καταναλωτές ανήκουν στην κατηγορία ευάλωτων πελατών και αφορά, τα οικιακά τιμολόγια Γ1 και Γ1Ν βάσει του άρθρου 52 ν. 4001/2011, (προστατεύονται καταναλωτές που έχουν ενταχθεί στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο, οι οποίοι εντάσσονται αυτόματα στους Ευάλωτους Πελάτες)
- Σε καταναλωτές που στη σύνθεση του νοικοκυριού τους περιλαμβάνεται και άτομο ή άτομα που χρήζουν μηχανικής υποστήριξης με χρήση ιατρικών συσκευών, ιδίως άτομα που χρειάζονται συνεχή προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία συσκευών υποστήριξης ή παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών, ενδεικτικά, συσκευές μηχανικής υποστήριξης αναπνευστικής ή καρδιακής λειτουργίας, συσκευές αιμοκάθαρσης και κάθε παρόμοιας φύσης συσκευή, με εισοδηματικά κριτήρια ίδια με τα ισχύοντα εισοδηματικά κριτήρια για ένταξη στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο, χωρίς να εφαρμόζονται περιουσιακά κριτήρια.
- Σε καταναλωτές, οι οποίοι έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ο) έτος της ηλικίας τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει άλλο ενήλικο μέλος του νοικοκυριού το οποίο δεν έχει συμπληρώσει το ως άνω όριο ηλικίας, με εισοδηματικά κριτήρια αντίστοιχα με τα ισχύοντα εισοδηματικά κριτήρια για ένταξη στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο προσαυξημένα κατά οκτώ χιλιάδες (8.000) ευρώ, χωρίς να εφαρμόζονται περιουσιακά κριτήρια.
- Σε καταναλωτές με σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδίως άτομα με σοβαρή σωματική ή ψυχική αναπηρία, με νοητική αναπηρία, σοβαρά οπτικοακουστικά ή κινησιακά προβλήματα, ή με πολλαπλές αναπηρίες ή με χρόνια πάθηση και οι οποίοι εκ του λόγου τούτου δεν δύνανται να διαχειριστούν και διαπραγματευτούν τη συμβατική τους σχέση με τον Προμηθευτή.
- Σε καταναλωτές σε απομακρυσμένες περιοχές και ιδιαίτερα στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά που δικαιούνται ίδιες υπηρεσίες τόσο ως προς τις τιμές όσο και ως προς την ποιότητα, την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη διαφάνεια των συμβατικών όρων και προϋποθέσεων με τους άλλους Πελάτες.
Αυτή η απόφαση αποτελεί το πρώτο μικρό αλλά σημαντικό βήμα για την δικαίωση των καταναλωτών κατά των υπέρογκων χρεώσεων που οφείλονται στην εφαρμογή της Ρήτρας Αναπροσαρμογής. Ο αγώνας μας θα συνεχιστεί μέχρι την τελική δικαίωση.
Η διαδικασία για να συμμετάσχει ο πολίτης σε συλλογική αγωγή είναι απλή καθώς, καθώς απαιτείται η εγγραφή του σε μια αναγνωρισμένη καταναλωτική ένωση που διαθέτει τουλάχιστον 500 ενεργά μέλη και η προσκόμιση των ακόλουθων εγγράφων:
Αντίγραφο της σύμβασης που έχει υπογράψει με το δικό του πάροχο.
Αντίγραφα εκκαθαριστικών λογαριασμών Ιανουαρίου έως Μάιο του 2021.
Αντίγραφα εκκαθαριστικών λογαριασμών Ιανουαρίου έως Μάιο του 2022.
Ανάθεσης πληρεξουσιότητας για την εκπροσώπησή του, στον δικηγόρο που θα αναλάβει τη σύνταξη, κατάθεση και εκδίκαση της Συλλογικής Αγωγής.
Κλείνοντας να επισημάνουμε ότι μέσα σε όλο αυτό το ορυμαγδό της ακρίβειας, των ανατιμήσεων και των πρακτικών εναρμόνισης τιμών, ο καταναλωτής νιώθει ανυπεράσπιστος και ευάλωτος.
Μόνα όπλα του, είναι :
α) η καταγγελία που μπορεί να υποβάλλει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ) που είναι αρμόδια για παραβάσεις που εμπίπτουν στις διατάξεις του ν. 2251/1994 που κωδικοποιήθηκε με τον ν. 4512/2018 προστασίας καταναλωτών και του ν. 3959/2011 για την προστασία του ελεύθερου ανταγωνισμού,
και
β) η συλλογική αντίδραση μέσω των πιστοποιημένων και ανεξάρτητων Ενώσεων Καταναλωτών.
Ως καταναλωτική ένωση καλούμε την πολιτεία να στηρίξει τους καταναλωτές και τους επαγγελματίες λαμβάνοντας άμεσα μέτρα, όπως αφενός μεν να εντατικοποιήσει τις διαδικασίες ελέγχου της αγοράς και πάταξης φαινομένων αισχροκέρδειας, αφετέρου να λάβει μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα ακόμη και εάν έχουν προσωρινό χαρακτήρα, όπως ενδεικτικά μείωσης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα του ΦΠΑ σε βασικά είδη που απαρτίζουν το λεγόμενο «καλάθι της νοικοκυράς», στα καύσιμα και την ενέργεια. Παράλληλα θα πρέπει να στηρίξει και με επιδόματα τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε αυτή την κρίση που θα γίνει ακόμη πιο έντονη τους επόμενους μήνες.
Your Turn!
Αν έχετε να προσθέσετε κάτι ακόμη ή απλά να μοιραστείτε τη δική σας εμπειρία, αφήστε το προσωπικό σας σχόλιο!